From the museum website, 30 March 2009
Dordrecht bracht een flink aantal Rembrandtleerlingen en -navolgers voort. Dit is opmerkelijk omdat het niet duidelijk is of Rembrandt ooit in Hollands oudste stad is geweest. Wel waren er contacten en schilderde hij omstreeks 1660 de portretten van het Dordtse echtpaar Trip-De Geer, maar dat vond waarschijnlijk plaats in Amsterdam.
Ferdinand Bol komt de eer toe de eerste contacten met Rembrandt te hebben gelegd. In 1636 vertrok hij naar Amsterdam om bij Rembrandt zijn schildersopleiding af te ronden. Mogelijk op aanraden van zijn leermeester Jacob Gerritsz. Cuyp, die veel Dordtse schilders heeft onderwezen. Rembrandt maakte naam in die dagen en oefende op jong talent grote aantrekkingskracht uit. Na Bol vond een reeks jonge Dordtenaren hun weg naar Rembrandt: Samuel van Hoogstraten, Nicolaes Maes, Jacobus Leveck, Arent de Gelder en vermoedelijk ook Abraham van Dijck.
Zij allen leerden schilderen op Rembrandts wijze. Dat blijkt vooral uit hun vroege werk, want eenmaal zelfstandig werden de meesten de stijl van de meester al snel ontrouw. Arent de Gelder, Rembrandts laatste leerling, vormt daarop een grote uitzondering.
Ook de Dordtse schilders Benjamin Cuyp, Paulus Lesire en Cornelis Bisschop ondergingen Rembrandts invloed, zij het op een indirecte manier. Voor deze navolgers moeten vooral Rembrandts etsen een onuitputtelijke bron van inspiratie zijn geweest.
Trouw en ontrouw
De meeste leerlingen zijn de stijl van hun leermeester maar kort trouw gebleven. Ze verruilden de brede penseelstreek en sterke licht-donker effecten die zo kenmerkend zijn voor Rembrandt voor een gladdere manier van schilderen en heldere kleuren. Die moderne, meer elegante stijl sloot aan bij de veranderde smaak van hun opdrachtgevers.
Alleen Arent de Gelder (1645-1727) bleef trouw tot in de dood. Meer dan een halve eeuw na Rembrandt schilderde hij in Dordrecht nog bijbelse voorstellingen en portretten in de trant van zijn leermeester. Daarmee is Dordrecht ook de stad waar de invloed van Rembrandt het langst heeft doorgewerkt.
Tentoonstelling
Het Dordrechts Museum bezit een belangrijke collectie werken van Rembrandtleerlingen. Voor het eerst zijn al deze schilderijen samen te zien, aangevuld met niet eerder getoonde etsen van Rembrandt afkomstig uit de collectie van het Dordtse Teekengenootschap Pictura (opgericht in 1774 en daarmee een van de oudste tekengenootschappen van Nederland). Etsen van de meester en schilderijen van zijn leerlingen hangen naast elkaar. De tentoonstelling geeft daarmee een prachtig beeld van Rembrandts invloed en van de ‘trouw en ontrouw’ van zijn leerlingen.