The eight newly restored oil sketches in the Museum Boijmans Van Beuningen together with some of the tapestry cartoons for which they served as a model.
Curator
Museum information
De ontwerpen die Peter Paul Rubens maakte voor de tapijtenserie Het leven van Achilles vormen een hoogtepunt in zijn omvangrijke oeuvre. Alle acht wandtapijten en de voorbereidende schilderijen van Rubens worden van 30 augustus tot 16 november 2003 getoond in Museum Boijmans Van Beuningen.
Rond 1630-1635 maakte Peter Paul Rubens (Siegen 1577– Antwerpen 1640) de ontwerpen voor een serie van acht tapijten waarin de klassieke held Achilles de hoofdrol speelt. Met bruiklenen uit binnen- en buitenland (in totaal 22 verschillende objecten) is dit de eerste keer dat zo uitgebreid aandacht wordt besteed aan een minder belicht aspect van Rubens’ oeuvre, zijn werk als tapijtontwerper.
Het leven van Achilles
De Achilles-serie toont acht gebeurtenissen uit het leven van Achilles, de held uit Homerus’ Ilias. De serie begint met de zeegodin Thetis die haar zoon Achilles onsterfelijk tracht te maken door hem in de Styx onder te dompelen. Zij hield hem echter vast bij zijn hiel, waardoor dit lichaamsdeel kwetsbaar bleef, de spreekwoordelijke Achilleshiel. De reeks eindigt met de dood van Achilles, doordat Paris een giftige pijl in de hiel van de Griekse held schiet. In de tussenliggende taferelen komen onder andere Achilles’ opvoeding en zijn woede op de leider van de Grieken Agamemnon aan bod.
Voorstudies
Centraal staat de manier waarop de reeks tot stand kwam. Rubens bereidde de serie nauwkeurig voor. Eerst schilderde hij acht relatief kleine olieverfschetsen (ongeveer 45 cm hoog) op paneel. Deze ontwerpen werden daarna uitgewerkt op panelen die ongeveer tweeënhalf keer zo groot waren. Die schilderijen, de zogenaamde modelli, dienden weer als voorbeeld voor de bijna vier keer zo grote kartons. De kartons waren het directe voorbeeld voor de tapijtwevers. Voor het eerst worden alle stadia van dit proces samen geëxposeerd. De kartons hebben de tand des tijds niet overleefd. Bijzonder is dat alle olieverfschetsen en modelli bewaard zijn gebleven en vrijwel allemaal op de expositie te zien zijn. De olieverfschetsen zijn volledig van de hand van Rubens. In de grote modelli werkte de meester echter samen met zijn atelier. Deze samenwerking verschilde per keer.
Museum Boijmans Van Beuningen heeft zeven van de in totaal acht olieverfschetsen van de Achilles-serie in haar bezit. Dat is een unicum. Alle zeven zijn speciaal voor de tentoonstelling gerestaureerd. De achtste schets bevindt zich in Detroit. Op de tentoonstelling zullen de acht voor het eerst sinds de 18de eeuw – toen de serie uit elkaar werd gehaald – bij elkaar te zien zijn.
Tapijten
Tapijten waren in de 17de eeuw vele malen kostbaarder dan schilderijen. Door hun reusachtige formaat (meestal zo’n 4.20 meter hoog) konden ze alleen worden gehangen in paleizen en statige koopmanshuizen. De tapijten van Rubens hebben een schittering en diepte die de kwaliteit en de kracht van zijn schilderijen benadert.
Sinds de 16e eeuw was Brussel het centrum in Europa wat betreft tapijtweefkunst. Rubens geeft daar aan het eind van de 17e eeuw een nieuwe impuls aan. Ofschoon de kleuren iets verbleekt zijn in de loop der eeuwen, hebben de tapijten nog veel grandeur. De Achilles-serie moet in de zeventiende eeuw een bijzonder populaire reeks zijn geweest. Er werden waarschijnlijk meer dan 30 edities van geweven. Bij het weven werd naast zijde en wol ook soms het kostbare zilverdraad gebruikt. Behalve enkele tapijten van de eerste editie zullen er ook voorbeelden te zien zijn van tapijten uit latere edities, waardoor alle acht taferelen van de serie in Museum Boijmans Van Beuningen te bewonderen zijn.
Meer informatie
gouweloos@boijmans.rotterdam.nl of T: +31 10 – 44 19 561
Bijzonderheden inrichting
De verschillende fases van ieder wandtapijt zijn goed met elkaar te vergelijken. Middels ‘doorkijken’ kan steeds van iedere voorstelling zowel schets, schilderij als tapijt worden gezien. Een educatieve film van een kwartier toont de wijze waarop Rubens te werk ging bij het maken van de wandtapijten. Er is een toelichting over de verhalen rondom Achilles en informatie over het ontstaansproces van de schilderijen.
Themakrant
Bij de tentoonstelling wordt een speciale gratis krant uitgegeven met achtergrondinformatie over Rubens, het verhaal van Achilles (door bekende kinderboekenschrijfster Imme Dros) en een artikel over helden in de huidige multiculturele samenleving (door schrijver Said El Haji).
Sponsor
Mondriaan Stichting
Related activities
Rubens Gala Bal
Zaterdag 13 september 2003 van 20.00 tot 00.00 uur. Deze avond worden de entree en restaurant van het museum omgetoverd tot een 17de-eeuws paleis. Na een introductie door de conservator kunnen bezoekers (liefst in 17de eeuwse kledij) de tentoonstelling bezoeken. Daarna volgt er live muziek uit de 17de eeuw en dansles van een expert in typische dansen uit deze periode. Entree € 10,- per persoon, kaarten vooraf af te halen aan de kassa van het museum. Het Rubens Gala Bal wordt mede mogelijk gemaakt door ‘September in Rotterdam’.
Rubens Diner
Zaterdag 15 november 2003 van 19.00 – 00.00 uur. Kaarslicht, weelderige stoffen, gebraad, voluptueuze gerechten: een Rubens Diner in 17e eeuwse sfeer! Een top-kok uit België brengt u helemaal terug in de tijd van Peter Paul Rubens. Live barok muziek en dans maken hetgeheel compleet. De tentoonstelling is deze avond tot 22.00 uur geopend. Het Rubens Diner is afhankelijk van voldoende aanmeldingen. Kosten per couvert: € 79,-. Nadere informatie volgt.
Cursus Peter Paul Rubens
Werk, ideeën en atelierpraktijk, inclusief excursie naar Antwerpen en o.a. het Rubenshuis. Cursusdagen op donderdag 16 oktober, 23 oktober, 30 oktober en 6 november 2003, € 50,- p.p. excl. onkosten excursie.
Lecture
Friso Lammertse (conservator van de tentoonstelling) geeft vrijdagmiddag 26 september 2003 van 15.00 tot 16.00 uur een lezing over de totstandkoming van de tentoonstelling.
Gezinsactiviteit
Terwijl de ouders een rondleiding krijgen van een cultuurfilosoof, krijgen de kinderen een theatrale rondleiding van twee acteurs die Rubens en Achilles voorstellen en maken vervolgens een eigen wandtapijt in het jongerenatelier. Na afloop samen lunch met pannenkoeken voor de kinderen en broodjes voor de ouders. Zondag 5 en 19 oktober 2003 vanaf 11.00 uur, kosten € 15,- p.p. inclusief lunch.
Kindercursus
‘Maak een tapijt van je eigen held’ op woensdagmiddag 8 oktober, 15 oktober en 22 oktober 2003 van 14.00 tot 15.30 uur, cursusgeld € 35,- p.p.
Lunchverhaal
Elke woensdag van 12.00 tot 12.15 een ‘verhaal op zaal’, gedurende de tentoonstelling van Rubens ook over o.a. zijn zakelijke praktijken.
Meer informatie over bovenstaande activiteiten: afdeling Educatie en Publieksbegeleiding, mast@boijmans.rotterdam.nl of 010 – 44 19 471.
Catalogue
Friso Lammertse, Alejandro Vergara, Annetje Boersma and Willem Jacob Engelsman, Peter Paul Rubens: Het leven van Achilles, Rotterdam (Museum Boijmans Van Beuningen and NAi Publishers) and Madrid (Museo Nacional del Prado) 2003. 151 pages. Illustrated.
ISBN 90-5662-326-5 (hardbound; NAi Publishers).
Spanish edition: Pedro Pablo Rubens. La historia de Aquiles, translated by Goedele De Sterck (Dutch-Spanish) and Jose Luis Gil Aristu (English-Spanish). 152 pages. Illustrated.
Other venue
Madrid, Museo Nacional del Prado (9 December 2003-29 February 2004).