In 2008 Amsterdam is the World Book Capital. The rich program includes an exhibition in the Special Collections of Amsterdam University Library of one of the great landmarks in the history of cartography, the Atlas Maior of the Amsterdam printer, publisher and cartographer Joan Blaeu. The highpoint of the exhibition is the 17th-century cabinet made especially for preserving a copy of the 12-volume atlas. During each day of the exhibition a different page will be displayed.
Museum information
In de Gouden Eeuw kwamen de handel en zeevaart in Amsterdam tot grote bloei. De Verenigde Oostindische Compagnie werd opgericht, nieuwe zeeroutes werden verkend en ontdekkingsreizen leverden behalve veel geld ook nieuwe geografische kennis op. Het wereldbeeld werd daardoor steeds verder ‘opgerekt’ en verbeterd. In de ontwikkeling en verspreiding van dat wereldbeeld speelde de Amsterdamse cartografie een grote rol. Een hoogtepunt vormde de Atlas Maior of Grooten Atlas, vanaf 1662 in verschillende edities en talen op de markt gebracht door de Amsterdamse drukker, uitgever en kaartenmaker Joan Blaeu.
Van 18 juni tot en met 23 november is bij de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam de tentoonstelling Atlas Maior. De wereld van Blaeu te bezichtigen. Met reden is de Atlas Maior opgenomen in de Historische Canon van Nederland. Met zijn bijna zeshonderd kaarten in negen tot twaalf delen overtreft deze atlas in omvang, kwaliteit en geografische dekking alles wat er tot dan toe op dit gebied was verschenen.
De tentoonstelling laat alle exemplaren van de Atlas Maior uit de Bijzondere Collecties zien, en daarnaast een grote collectie losse Blaeu-kaarten. Ze kunnen worden vergeleken met uitgaven van voorlopers, tijdgenoten en navolgers. Zo zijn er atlassen van Amsterdamse concurrenten als Johannes Janssonius en Frederick de Wit. Verder worden atlassen van Claudius Ptolemaeus getoond, met wereldkaarten uit de klassieke oudheid. Ook journalen van de eerste reis naar Indië en het verslag en de kaart van de noodlottige ontdekkingstocht van Willem Barentsz liggen in de tentoonstelling.
China
Janssonius probeerde Blaeu naar de kroon te steken met een eigen ‘grote atlas’, maar die was minder homogeen en omvangrijk dan de Atlas Maior. Blaeu troefde zijn vakbroeders af door als eerste een compleet atlasdeel van China op te nemen. Uiteraard schenkt de tentoonstelling in het Olympisch jaar speciale aandacht aan deze kaarten uit China.
Het Blaeukabinet
Hét pronkstuk van de tentoonstelling is het Blaeukabinet: een fraaie, zeventiende-eeuwse kast in de zogenaamde ‘kwabstijl’. In dit kabinet bevinden zich negen delen van de Nederlandse Atlas Maior (Grooten Atlas, 1664) en twee delen van het stedenboek van de Nederlanden (1649). Het geheel werd in 1898 aan de Universiteitsbibliotheek geschonken. Elke werkdag zal een nieuwe kaart uit dit kabinet aan het publiek worden getoond.
Amsterdam Wereldboekenstad
De Bijzondere Collecties presenteren zich prominent tijdens Amsterdam Wereldboekenstad. Atlas Maior. De wereld van Blaeu is de tweede tentoonstelling die in dit kader wordt georganiseerd. Elke laatste donderdag van de maand is er van 17-19 uur een Maandelijkse Boekensalon in het Museumcafé van de Bijzondere Collecties. In oktober staan de Bijzondere Collecties centraal als Verborgen schatten.
Bijzondere Collecties
In mei 2007 opende koningin Beatrix de vernieuwde historische panden voor de Bijzondere Collecties aan de Oude Turfmarkt in Amsterdam. De Bijzondere Collecties beheren meer dan 12 km onderzoeksmateriaal met zo’n duizend deelverzamelingen.
Zwaartepunten zijn handschriften, oude drukken, kaarten, boekgeschiedenis,
judaica, protestantisme, hedendaagse typografie, universiteitsgeschiedenis en de collectie natuurlijke historie van de Artis Bibliotheek, die gevestigd is op de Plantage Middenlaan 45.