CODART, Dutch and Flemish art in museums worldwide

Bloemen van verlangen

Flowers of desire Exhibition: 24 January - 9 May 2004

From the museum website, 1 September 2009

In 2004 presenteren het Noordbrabants Museum, het Rijksmuseum Twenthe en het Fries Museum de tentoonstelling ‘Bloemen van Verlangen’. De tentoonstelling gaat over de relatie tussen mens en bloem, over schoonheid en teloorgang, over vreugde en verdriet, over volmaakt en onvolmaakt. De combinatie van de drie museumcollecties levert een prachtig gevarieerd overzicht op van de late Middeleeuwen tot heden: kostbare schilderijen uit de Gouden Eeuw, textiel, meubelen, moderne kunst en allerlei kunstvoorwerpen van zilver en glas.

Bloemen houden van mensen, haal ze in huis! Dat is de bekende slogan van de bloemisten, die inmiddels verworden is tot een begrip. Bloemen zijn immers onderdeel van het leven. De titel is een aanwijzing dat het hier niet gaat om een traditionele expositie van stillevens, maar om een zoektocht naar de relatie die mensen met bloemen hebben gehad.

De verhouding tussen mensen en bloemen zoals die bewaard is gebleven in voorwerpen van kunst en kunstnijverheid, is het hoofdthema van de expositie. Zo is in de religieuze kunst een grote variatie aan bloemmotieven te zien. Kijk maar naar de middeleeuwse getijdenboeken. De hierin gebruikte symbolentaal sloot aan bij emoties als liefde, onschuld en lijden. De grote variatie aan bloemen werd beschouwd als een erfenis van het paradijs en als een hulpmiddel van de natuur om de lof van God te bezingen.

Ook de vergankelijkheid van bloemen zette aan het denken. Zeker toen de houdbaarheid van snijbloemen nog niet door middel van de chemische trukendoos kon worden verlengd, werden mensen getroffen door het feit dat ook de mooiste bloem na een of twee dagen zijn pracht verloor. Bloemen werden zo een metafoor voor het menselijk bestaan en symboliseren zowel het leven als de dood.

Het verlangen naar een paradijselijke wereld: wellicht is die emotie ook de verklaring achter de flowerpower beweging uit de jaren zestig waarin een gedroomde wereld gestalte kreeg door een overdaad aan bloemenpracht. Dat brengt ons bij de tijd van nu. In ons dagelijks leven omringen we ons met bloemen. De motieven waarom we dat doen houden direct of indirect nog steeds verband met de symboliek van voorheen. Zelfs de politiek kan het zo nu en dan niet laten om bloemen in te zetten ter onderstreping van hun denkbeelden. De roos op de affiches van de PvdA is hiervan een voorbeeld.

De expositie Bloemen van Verlangen is grotendeels samengesteld uit de ‘bloemen-collecties’ van het Noordbrabants Museum (‘s-Hertogenbosch), het Rijksmuseum Twenthe (Enschede) en het Fries Museum (Leeuwarden). Het is voor het eerst dat uit deze drie verzamelingen één tentoonstelling is samengesteld. Alleen op deze wijze was de geheel nieuwe benadering van het onderwerp mogelijk.

Op de door drie musea gemaakte presentatie is een grote veelzijdigheid van voorwerpen te zien; van laat-middeleeuwse miniaturen en prachtige, 17de-eeuwse stillevens tot indrukwekkende bloemschilderingen uit onze tijd. Zo is er werk te zien van Daniël Seghers, Ambrosius Bosschaert maar ook Erik Andriesse, Bart van der Leck en Raoul Hynckes. De expositie is later in het jaar ook in de musea van Enschede en Leeuwarden te zien.

Bij de tentoonstelling verschijnt een gelijknamig boek geschreven door Claudia Schellekens. Het boek telt 96 pagina’s en is rijk geïllustreerd Het behandelt het onderwerp van de bloem en de mens op toegankelijke en informatieve wijze. Het boek is verkrijgbaar in de boekhandel en in de museumwinkel. De prijs bedraagt € 16,50 en is uitgegeven door Waanders.