P.J.H. Cuypers in 1913
Roermond, Gemeentelijk Museum
By way of exception, CODART lists this exhibition on an architect because of Cuypers’s importance for the Rijksmuseum and for his great significance in the art world of the Netherlands. ORIGINALLY SCHEDULED TO CLOSE ON 6 JANUARY 2008, EXTENDED UNTIL 3 FEBRUARY 2008.
From the museum website
De architect P.J.H. Cuypers, meester van de negentiende-eeuwse architectuur, staat in Nederland bekend om grote projecten als het Rijksmuseum (1876-1885) en het Centraal Station Amsterdam (1882-1889), maar ook om zijn enorme hoeveelheid kerken, vooral in het zuiden van het land. Uit het omvangrijke archief van Cuypers, in beheer van het NAi, blijkt zijn invloed niet alleen als architect maar ook als (rijks)adviseur, jurylid, projectontwikkelaar en verzamelaar. Dit najaar is zowel in het NAi te Rotterdam als in het NAi Maastricht een grote overzichtstentoonstelling te zien waar de veelzijdigheid van Cuypers tot z’n recht komt.
Omstreden
Pierre Cuypers (1827-1921): geroemd en verguisd. Hij verrijkte het Nederlandse landschap met tientallen kerken, ontwierp het Centraal Station en het Rijksmuseum in Amsterdam en hij restaureerde een aanzienlijk aantal gebouwen, waaronder Kasteel de Haar, nabij Utrecht. Zijn architectuur en standpunten zijn nog altijd omstreden omdat hij positie koos in het debat over de betekenis van architectuur in relatie tot religie en gemeenschapszin. Een debat dat nog steeds actueel is.
Passie voor architectuur
De architect Pierre Cuypers had een missie: hij geloofde in een samenlevingsideaal, in een architectuur die de maatschappij kon veranderen, in het Gesamtkunstwerk en in de neogotiek als enige gerechtvaardigde architectuurstijl. Bij het nastreven van zijn ideaal greep hij terug op de middeleeuwen: een maatschappij met duidelijke rangen en standen, met de katholieke kerk als middelpunt en de gilden met hun ambachtelijke kwaliteiten. In de tentoonstelling in Rotterdam en in Maastricht komt Cuypers’ passie voor architectuur tot leven. In beide tentoonstellingen wordt een dwarsdoorsnede uit het leven van Cuypers gepresenteerd waardoor zijn denken, ontwerpen en handelen in de dynamiek van de tweede helft van de negentiende eeuw wordt geplaatst. In Rotterdam beslaat die dwarsdoorsnede het jaar 1877 en in Maastricht het jaar 1897.
Het jaar 1877 in het NAi Rotterdam
In dit jaar bereikt Cuypers de leeftijd van 50 jaar en werkt hij aan de twee meest bediscussieerde publieke gebouwen van de negentiende eeuw: het Centraal Station Amsterdam en het Rijksmuseum. Hij bouwt en restaureert kerken, heeft een absurd reisschema, leidt meerdere kunstwerkplaatsen en is net benoemd tot Rijksbouwmeester. In deze periode ligt hij zwaar onder vuur, maar dit staat een indrukwekkende productie waarbij Cuypers als totaalregisseur optreedt, niet in de weg. De tentoonstelling laat met tientallen schetsen, tekeningen, boeken en foto’s de belevingswereld en energie van Cuypers zien. Daarnaast wordt er een spectaculaire verzameling van altaren, bidstoelen, beelden en ander kerkinterieur in de tentoonstelling bij elkaar gebracht.
Kasteel de Haar te Haarzuilens in het NAi Maastricht
In 1897 wordt Cuypers 70 jaar. Hij houdt zich dan voornamelijk bezig met de restauratie van Kasteel de Haar. De jongere generatie architecten plaatst hem in deze periode als wegbereider van de moderne architectuur op een voetstuk; een groter contrast met 1877 is er niet. In de tentoonstelling in het NAi Maastricht staat de ontwerpgeschiedenis van Kasteel de Haar centraal. Bij De Haar ging het Cuypers om het creëren van een ideale toestand: een verbeterde werkelijkheid. Het werd een geheel nieuw Gesamtkunstwerk en met een duizelingwekkend aantal tekeningen ook zijn best gedocumenteerde project. Kasteel de Haar is representatief voor zijn opvattingen over restaureren waarin nieuwbouw een geoorloofd middel was. Tekeningen, foto’s, gebruiksvoorwerpen en een groot aantal interieurstukken uit het Kasteel zijn hiervan het bewijs.
Publication
P.J.H. Cuypers, 1827-1921: het complete werk
Jan Bank and others
Publication that gave occasion for an exhibition held in 2007-08 in Rotterdam and Maastricht (Netherlands Architecture Institute)
320 pp., illustrated in color and black-and-white
Rotterdam (Netherlands Architecture Institute) 2007
ISBN-13: 978-90-5662-573-3
Related event
Maastricht, New Netherlands Architecture Institute: Cuypers: architectuur met een missie: Kasteel De Haar te Haarzuilens (22 September 2007-6 January 2008)