Jan Ekels II, Een schrijver die zijn pen versnijdt, collectie Rijksmuseum Amsterdam
From the museum website
Tijdens de verbouwing van het Rijksmuseum Amsterdam, van 2004 tot en met 2008, ontvangt het Rijksmuseum Twenthe meer dan 120 schilderijen en ruim 130 objecten van keramiek en porselein uit de periode 1680-1830 in bruikleen. Het museum geeft dankzij de combinatie van dit royale bruikleen met de eigen collectie 18de-eeuwse kunst tot in 2008 een prachtig beeld van deze eeuw onder de titel Rijksmuseum aan de Grens. De 18de eeuw in het Rijksmuseum Twenthe.
De 18de eeuw was een sprankelende tijd. Allerlei verworvenheden van de huidige maatschappij hebben hun oorsprong in deze periode. De 18de eeuw in volle schoonheid laat de vele gezichten van deze roerige en belangrijke fase in de Nederlandse geschiedenis zien: van uiterste verfijning tot stille eenvoud, van de oriëntatie op verre, vreemde culturen tot en met vaderlands patriottisme, van bezinning tot experimenteerdrift. De Nederlandse schilderkunst van de eerste helft van de 18de eeuw wordt gekenmerkt door galante portretten van rijke burgers, vrolijke scènes uit soms pikante blijspelen, levendige stadsgezichten en weidse Italiaanse landschappen. Na 1770 trachtte men gezamenlijk de teruggang van het nog altijd welvarende Nederland te keren door de idealen van de Gouden Eeuw nieuw leven in te blazen. Kunstenaars namen de favoriete ‘Hollandse’ thema’s op waarmee kunstenaars in de 17de eeuw zo’n succes hadden gehad en zorgden op basis hiervan voor nieuwe bloei in de kunst. In landschappen is de individuele, gevoelsmatige natuurbeleving terug te vinden, in genrestukken het ideaal van de huiselijkheid, van de stimulering van de eigen ontwikkeling in de kring van familieleden en vrienden. Andere kunstenaars kozen heldhaftige onderwerpen uit de vaderlandse geschiedenis. Omstreeks 1800 blijkt het nieuwe elan in de kunstwereld uit vele nieuwe initiatieven: de voorloper van het huidige Rijksmuseum en de eerste nationale kunstacademie werden opgericht, er werden voor het eerst openbare tentoonstellingen van moderne kunst gehouden en jonge getalenteerde kunstenaars kregen gelegenheid in Parijs en Rome te studeren bij internationaal gerenommeerde kunstenaars.
Naast de schilderijen zal tijdens De 18de eeuw in volle schoonheid ook een grote collectie porselein uit Meissen (bij Dresden) en een aantal porseleinen voorwerpen uit Loosdrecht worden getoond, in samenhang met de belangrijke collectie Delfts aardewerk van het Rijksmuseum Twenthe. Sinds het begin van de 17de eeuw werd in Europa veel Chinees porselein ingevoerd. Pas in 1708 werd in Meissen ontdekt hoe dit materiaal, dat mooier en harder was dan het aardewerk dat men in Europa gebruikte, werd gemaakt. In 1710 werd in Meissen de eerste Europese porseleinfabriek opgericht. In deze tijd werden vooral taferelen met Chinese figuren in een landschap, rivier- of havenscènes en oosterse bloemmotieven vervaardigd. Daarna produceerde Meissen ook galante taferelen met dames in hoepelrokken, personages uit de Commedia dell’ Arte, exotische figuurtjes en dierfiguren. In de loop van de eeuw werden in vele plaatsen in Europa, waaronder Loosdrecht, porseleinfabrieken opgericht. De fabriek in Loosdrecht bestond slechts van 1774 tot 1784, maar kwam met porselein van hoge kwaliteit. Veel voorkomende motieven zijn landschappen en bloemen, gecombineerd met insecten, reptielen en vogels, soms opgezet in één kleur.
In de jaren na deze eerste presentatie is een vaste selectie van de meesterwerken uit deze tentoonstelling doorlopend te bezichtigen. De overige werken zullen bij toerbeurt en in wisselende thematische combinaties worden gepresenteerd, zodat het publiek zich bij regelmatig bezoek kan laten verrassen en kan kennismaken met tal van facetten van deze fascinerende periode. Zo zal via kleine presentaties aandacht worden besteed aan onderwerpen als de briefcultuur, mode en natuurbeleving en zullen op basis van de kunstwerken gevarieerde culturele activiteiten worden georganiseerd.
Bij de tentoonstelling verschijnt een inleidende publicatie met als titel “Bereidt u voor op de 18de eeuw”. Deze is gratis te bestellen via het aanvraagformulier.