Arts and Crafts in Leiden, 1475-1575: a collaboration between the RKD and Erfgoed Leiden en Omstreken
Inaugural meeting
In September 2015 a new research project, De Kunstambachten in Leiden, 1475-1575, started. The project is headed by Dr. Jeremy Bangs and Dr. Yvette Bruijnen and will continue to run for three years (see the text below for more information in Dutch). During this first meeting, attendees will be informed on the project, its results and the manner in which the results will be made accessible.
All contributions are in Dutch, for the program and registration see below.
Datum en tijd: 26 November, 15.30-17.30
Locatie: Stedelijk Museum De Lakenhal
Oude Singel 32, 2312 RA Leiden
Aanmelden: uiterlijk 19 november via torren@rkd.nl
Programma
15:00 Ontvangst
15:30-15:45 Welkomstwoord door Meta Knol, directeur Museum De Lakenhal, Leiden en Chris Stolwijk, directeur RKD, Den Haag
15:45-16:15 Yvette Bruijnen: De Kunstambachten in Leiden: het project, de werkwijze, doelstellingen, eerste resultaten en de ontsluiting via internet
16:15-16:35 Jeremy Bangs: De sleutelpositie van de zestiende-eeuwse Leidse wandtapijtindustrie
16.35-16.50 Marten Jan Bok (Universiteit van Amsterdam): Uit het Archief op het internet: moderne informatietechnologie als hulpmiddel bij de analyse van netwerken binnen de kunstambachten
16:50-17:00 Vragen en discussie
17:00-17:30 Borrel
De Kunstambachten in Leiden, 1475-1575
Tussen 1475 en 1575 beleefde het culturele leven in de stad Leiden een ongekend grote bloei: de schilderkunst met Cornelis Engebrechtsz en Lucas van Leyden, de boekdrukkunst met Jan Zevertsz, de tapijtweefkunst met Willem Andriesz de Raet en de muziek met de Leidse koorboeken.
Maar ook waren er goudsmeden actief, evenals beeldhouwers, schrijnwerkers, glasschilders en borduurwerkers. Daarnaast werden tegenwoordig minder bekende ambachten uitgeoefend, zoals de zogenoemde jezusbakkers, die kleine beeldjes vervaardigden van pijpaarde (dezelfde witte klei als waarmee later pijpen werden gemaakt).
Al deze ambachtslieden hebben hun sporen nagelaten in de Leidse archieven. Hun namen worden bijvoorbeeld teruggevonden in rechtszaken, in betalingen van het stadsbestuur, kerken en kloosters, in belastinglijsten, in kwitanties en in huwelijkse voorwaarden. Deze archiefdocumenten geven een schat aan informatie over hun werkzaamheden, opdrachtgevers, financiële huishouding, familieverbanden en andere biografische gegevens. Bijzonder is dat de Leidse archieven van deze periode beter bewaard zijn gebleven dan die van andere steden, zoals Haarlem en Amsterdam. Daardoor bieden ze een completer inzicht in het brede culturele leven van een Nederlandse stad in die periode.
Dr. Jeremy Bangs heeft in de zeventiger jaren systematisch archiefonderzoek uitgevoerd naar de Leidse ambachtslieden in de periode 1475-1575. Zijn aantekeningen bevatten referenties naar zo’n 6000 archiefstukken. Uit deze documenten kunnen talloze ambachtslieden worden geïdentificeerd, zoals: schilders (ca. 56), beeldhouwers (ca. 19), glasschilders (ca. 84), boekdrukkers en boekbinders (ca. 54), goudsmeden (ca. 100), schrijnwerkers (ca. 225), wandtapijtwevers en borduurwerkers (37) en schoolmeesters en schoonschriftmeesters (ca. 52).
Idealiter zullen dankzij het nieuwe onderzoeksmateriaal een aantal kunstwerken (goud- en zilverwerk, beeldhouwwerk, tapijten, schilderijen, glasraampjes etc.) kunnen worden toegeschreven aan momenteel onbekende kunstenaars. Nu al is duidelijk dat het project nieuw licht zal werpen op de prentproductie van Lucas van Leyden door de talrijke documenten over diens schoonzoon en prentuitgever Dammas Claesz. Zeker is dat er een schat aan nieuwe biografische gegevens over de kunstenaars vrijkomt, evenals een uniek overzicht van onder andere de stedelijke positie van kunstenaars, hun onderlinge samenwerking, de familiaire verbanden en hun relatie met opdrachtgevers.
Binnen een periode van drie jaar worden van al deze archiefdocumenten volledige transcripties gemaakt. Ook worden foto’s van de archiefstukken afgebeeld. Verder worden Engelstalige samenvattingen gegeven en een zoekingang op trefwoorden en persoonsnamen. Zowel via de website van het RKD (www.rkd.nl/excerpts), als die van het Erfgoed Leiden en Omstreken (www.erfgoedleiden.nl) zullen al deze gegevens beschikbaar komen. Per week worden ca. 30 à 40 archiefstukken ontsloten. Ook wordt de database zodanig ingericht dat er mogelijkheden worden gecreëerd om via ECARTICO (www.vondel.humanities.uva.nl/ecartico) statische en netwerk-analyses van deze nieuwe gegevens uit te voeren.