The Stedelijk Museum Alkmaar presents a restored panel depicting the weighing of the souls from the Grote Sint Laurenskerk (Great Church) in Alkmaar, after showing another panel earlier this year. Both panels are part of a Last judgement by Jacob Corneliszoon van Oostsanen. In 2010 the vault will be reinstalled in the church.
From the museum press release, 30 June 2009
Het Laatste Oordeel
Wie onlangs in het Stedelijk Museum Alkmaar is geweest heeft in de foyer een prachtig gerestaureerd paneel van het Laatste Oordeel kunnen zien uit het gewelf van de Grote Sint Laurenskerk in Alkmaar. Hierop was te zien hoe vier zielen uit hun graven herrijzen en opzien naar het Hemelse Rijk. Het betrof “vak 2” van Het Laatste Oordeel van Jacob Corneliszoon van Oostsanen, gedateerd 1518. In de maanden juli en augustus tonen wij nóg een paneel uit het koorgewelf van de Grote Kerk: ‘vak 1′ met een voorstelling van de “zielenweging”.
Dit centrale vak van het Laatste Oordeel toont de engel Michaël die twee zielen weegt. Boven hem zit Christus op een troon. Opvallend is het grote formaat van de weegschaal en de figuren daarin. In de Middeleeuwen was het gebruikelijk om de zielen in vergelijking met Michaël heel klein af te beelden, zodat ze pasten in een weegschaal van normale proporties. In de overgang naar de Renaissance werd realisme steeds belangrijker en werden onnatuurlijke verhoudingen tussen figuren minder gewaardeerd. Waarschijnlijk schilderde Jacob Corneliszoon de zielen daarom bijna even groot als Michaël. De consequentie daarvan was echter dat de weegschaal tot ongebruikelijk fors formaat moest worden opgeblazen.
In opdracht van de Stichting tot Behoud van Monumentale Kerken in Alkmaar worden de geschilderde gewelfpanelen in het koor en het noord-transept van de Grote Sint Laurenskerk gerestaureerd. De restauratie is in 2003 gestart en zal zijn voltooiing hebben in 2011. De restauratiewerkzaamheden van deze vroeg-16e-eeuwse gewelfschilderingen worden uitgevoerd onder leiding van restauratoren Willem Haakma Wagenaar en Edwin van den Brink. De gewelfschilderingen in Alkmaar behoren tot de belangrijkste van Nederland, maar hebben veel te lijden gehad van lekkage, verplaatsing en herstelwerkzaamheden.
Jacob Cornelisz van Oostsanen werd geboren rond 1470 te Oostzaan. Hij was kunstenaar in de overgangsperiode van gotiek naar renaissance. Zijn vroege werk is voornamelijk laatmiddeleeuws van karakter, zijn latere werk (na 1524) meer renaissancistisch. Hij moet een vrij grote werkplaats gehad hebben, waarin onder andere de beroemde schilder Jan van Scorel zijn leerling was. Bij de gewelfschilderingen in de Grote Kerk zal Cornelis Buys I meewerkend opzichter zijn geweest.
“Vak 1” is tot en met 30 augustus te bezichtigen in het Stedelijk Museum Alkmaar. De foyer is geopend van dinsdag t/m zondag van 10 tot 17 uur en gratis toegankelijk.
Met dank aan:
Grote of St. Laurenskerk te Alkmaar (www.grotekerk-alkmaar.nl)
Stichting Behoud Monumentale Kerken in Alkmaar
Haakma Wagenaar en Van den Brink vof
Stichting Jacob Corneliszoon van Oostsanen (www.jacobcornelisz.nl)