CODART, Dutch and Flemish art in museums worldwide

Gedoopt: vijf eeuwen doopsgezinden in Nederland

Baptized: five centuries Mennonites in the Netherlands Exhibition: 23 February - 15 May 2011

The exhibition shows the history of the small, yet influential Mennonite society in the Netherlands. It includes work by artists such as Govert Flinck, Jan Lievens, Cornelis Springer and Jan Mankes.

De geschiedenis van een invloedrijke minderheid

De tentoonstelling Gedoopt, over de lange en bewogen geschiedenis van de doopsgezinde geloofsgemeenschap in Nederland, laat op een hedendaagse manier zien hoe een relatief kleine groep grote invloed heeft gehad op de Nederlandse samenleving. Dit wordt in beeld gebracht met topstukken uit de belangrijkste collectie op dit gebied ter wereld. Deze bevindt zich bij de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam als bruikleen van de Verenigde Doopsgezinde Gemeente Amsterdam.

Belangrijke schilderijen en bijzondere documenten

De tentoonstelling brengt de doopsgezinde geschiedenis in beeld met unieke boeken, handschriften, brieven, prenten en schilderijen. De eigen collectie wordt aangevuld met belangrijke bruiklenen. Niet eerder waren zoveel doopsgezinde topstukken te zien in één tentoonstelling. Er zijn onder meer schilderijen van Govert Flinck, Jan Lievens, Cornelis Springer, Jan Mankes en Edgar Fernhout te zien. Andere belangrijke stukken zijn bijvoorbeeld de enige bewaard gebleven brief van Menno Simons, etsen van Rembrandt, een nooit verstuurde brief van Multatuli en een huwelijksgedicht in het handschrift van Aagje Deken.

Geen dogma’s of groepsdwang

Doopsgezinden – naar hun leider Menno Simons ook wel mennonieten genoemd – laten zich op volwassen leeftijd dopen en kennen geen centraal kerkelijk gezag. Kenmerkend voor hun geloofsovertuiging is ook de zelfstandig denkende geest, die zich niet laat insnoeren door dogma’s of groepsdwang. Enkele doopsgezinde, nog altijd actuele kernwaarden zijn tolerantie, eigen verantwoordelijkheid en pacifisme.

Van minderheid tot bovenlaag

Aanvankelijk werden doopsgezinden zwaar vervolgd, maar gaandeweg wisten zij een grote invloed uit te oefenen op de Nederlandse samenleving. Zo maakten Joost van den Vondel, Pieter Langendijk en Aagje Deken furore als schrijver. Jan van der Heyden vond de brandslang uit en Cornelis Lely sloot de Zuiderzee af. Pieter Teyler van der Hulst stond aan de basis van Teylers Museum in Haarlem en zonder Christiaan Pieter van Eeghen had Amsterdam geen Rijksmuseum en Vondelpark gehad.

De tentoonstelling

De geschiedenis van de doopsgezinden in Nederland wordt verteld aan de hand van de persoonlijke verhalen van ruim veertig doopsgezinden uit vijf eeuwen. Samen schetsen zij de geschiedenis van hun geloofsgroep en belichten tegelijkertijd vanuit een verrassend perspectief vijf eeuwen Nederlandse cultuurgeschiedenis.