CODART, Dutch and Flemish art in museums worldwide

Het geheim van de Middeleeuwen

The secret of the Middle Ages Exhibition: 10 April - 16 August 2015

Museum Catharijneconvent exhibits ecclesiastical clothing from the late Middle Ages, lent by national and foreign collections.

From the museum’s website (in Dutch), 16 March 2015

Pronkstukken
Museum Catharijneconvent presenteert een van de best bewaarde geheimen in de kunstwereld. Want wie weet dat kerkelijke gewaden in de Middeleeuwen tot de meest waardevolle kunstschatten behoorden? Deze pronkstukken, gemaakt van materialen als goudbrokaat, fluweel, gouddraad en zijde, waren kostbaarder dan schilderijen, beelden en gouden of zilveren voorwerpen.

Opmerkelijk is dat in kerkinventarissen de liturgische gewaden vaak als eerste genoemd worden, nog voor schilderijen, beelden en liturgisch vaatwerk. Een vierstel, bestaande uit een koorkap, twee dalmatieken en een kazuifel, was destijds duurder in aanschaf dan een herenhuis.

In tegenstelling tot de middeleeuwse beeldhouwkunst zijn kerkelijke gewaden in Nederland goed bewaard gebleven, juist met dank aan de beeldenstormen. In landen die overwegend katholiek bleven, waren de middeleeuwse gewaden volop in gebruik en raakten ze versleten en uit de mode. De paramenten in de Nederlanden moesten worden verborgen en behielden zo hun waarde. Ook de zeventiende-eeuwse Utrechtse schilder Abraham Bloemaert heeft mogelijk paramenten in bewaring gehad. Hij gebruikte ze als voorbeeld voor zijn schilderijen.

Grote meesters
De ontwerpen voor de geborduurde applicaties zijn onder meer van de Meester van Alkmaar en Jacob Cornelisz van Oostsanen. Deze Nederlandse kunstenaars werden zeer gewaardeerd door de hoogste klassen. Zij werkten niet alleen voor kapitaalkrachtige kerken en kloosters, maar ook voor rijke kooplieden. Deze laatsten bestelden liturgische gewaden om hun plaats in de hemel veilig te stellen.