The late medieval collections of Huis Bergh include fragments of altarpieces and other dispersed parts of polyptychs and diptychs. The current exhibition shows the results of research into the background and physical properties of some of these objects.
From the museum website
|
|
|
De bijzondere kunstcollectie die dr. Jan Herman van Heek (1873-1957) voor Huis Bergh bijeen heeft gebracht, omvat onder andere ruim tachtig Nederlandse en Duitse schilderijen uit de late Middeleeuwen. Veel van die schilderijen hebben niet meer hun oorspronkelijke formaat. Vanwege hun marktwaarde werden altaarstukken vaak uit elkaar gehaald en onderdelen los verkocht. De vraag naar Middeleeuwse portretten was zelfs zo groot dat panelen verzaagd werden om de portretten als zelfstandig kunstwerk te kunnen verkopen.
Nieuw onderzoek naar de schilderijen in Huis Bergh en recente restauraties hebben veel interessante gegevens opgeleverd, over de herkomst van de schilderijen, over hun lotgevallen en over hun datering. ‘Het mysterie achter het schilderij’ toont de resultaten van dat onderzoek. De presentatie laat ook achterkanten van schilderijen zien en vertelt welke informatie daaraan is af te lezen. Van altaarluiken wordt nu ook de keerzijde getoond die tot nu altijd aan het oog was onttrokken. Uitvoerig wordt uiteengezet hoe panelen gedateerd kunnen worden door de jaarringen van het hout te determineren of het gehalte aan koolstof te meten, soms met verrassend resultaat.
Hoogtepunt van de presentatie is de hereniging van twee panelen die ooit samen een altaarluik vormden en, op verzoek van Van Heek, overlangs van elkaar werden gezaagd. Van Heek kocht, als liefhebber van portretten, de achterzijde met het portret van een kanunnik en de voorzijde ging naar de Engelse kunsthandelaar R. Langton Douglas. Dat stuk – met de voorstelling van de heilige Antonius die geld uitdeelt aan de armen – werd recentelijk teruggevonden in het kunstmuseum van New Orleans. Beide panelen worden nu in Huis Bergh samen getoond. Die hereniging is een gelukkig toeval. Want als Van Heek niet over het verzagen van de panelen zou hebben geschreven, was niemand ooit op het idee gekomen dat ze bij elkaar horen. Voor- en achterkant zijn namelijk geschilderd door twee verschillende kunstenaars, waarvan de namen overigens onbekend zijn.
De panelen zijn in Huis Bergh middelpunt van een presentatie waarin aandacht wordt besteed aan alle vragen die de panelen oproepen. Wat was het oorspronkelijk formaat van het altaarstuk en wat stelde het voor? Wie was de heilige Antonius en heeft het altaarstuk te maken met de naar hem genoemde orde der Antonieten? Wat is de betekenis van de voorstelling van het geven van aalmoezen? Waar kwamen de schilders vandaan die de panelen hebben geschilderd en wanneer was dat? Op die manier wordt de bezoeker zelf deelgenoot van bijzonder kunsthistorisch onderzoek.
Met dank aan: Mondriaan Stichting, Provincie Gelderland, VSB fonds, Prins Bernhard Cultuurfonds, Gemeente Montferland, J.E. Jurriaanse Stichting, kfHein, fonds, Stichting Fonds A.H. Martens van Sevenhoven, M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting, Stichting Stadskern, Stichting Foundation Jordaan-van Heek, Stichting De Armenkorf, Vicarieën van Millingen en Driel, Maurits van Kattendijke Stichting, Stichting Berghs Belang en Gelderland Cultuurland.
Mysterie-Nieuws
‘Een 19de-eeuwse kopie’, ‘een 20ste-eeuws souvenirartikel’, dat waren de meningen van deskundigen over de twee portretjes van keizer Karel V en zijn vrouw Isabella van Portugal in de collectie van Huis Bergh. Om helderheid over de zaak te krijgen werden de twee portretjes begin dit jaar onderworpen aan dendrochronologisch onderzoek. En wat bleek? De portretjes zijn wel degelijk 16de-eeuws. Bij dendrochronologisch onderzoek worden de jaarringen van het hout gemeten en vergeleken met standaarden. Zo kan de kapdatum van de boom waaruit het paneel afkomstig is met een nauwkeurigheid van zo’n 20 jaar worden vastgesteld.
Beide panelen zijn afkomstig uit dezelfde boom.
De portretjes zijn dus meer dan viereneenhalve eeuw oud maar buitengewoon gaaf: er zijn vrijwel geen beschadigingen aan het hout of aan de verf. Zulke gave schilderingen uit de 16de eeuw zijn schaars en daardoor zijn de deskundigen op een dwaalspoor gebracht. Het moest wel betekenen dat de portretten recente kopieën waren, zo dachten zij.
Dankzij de techniek van de dendrochronologie kwam de waarheid boven tafel: de portretten zijn 16de-eeuws en daarmee zeldzaam.
Extra aktiviteiten tijdens Thema van het jaar:
Vrijdag 14 september, 20.00 uur
Lezing door Prof. W. Mook: De Ouderdom van het Verleden, de geschiedenis van de ouderdomsbepaling met radioactieve koolstof.
Recitel: “Auf ein altes Bild”. Wim Mook, piano en Diana van Kaam, zang. Liederen van verschillende componisten die betrekking hebben op “beeldende kunst”.
Entree: € 15,00 p.p. (Vrienden betalen € 10,00 p.p.)
Donderdag 11 oktober, 20.00 uur
Lezing door Prof. AM. Koldeweij: Van één twee gemaakt: over een fragment van een laat middeleeuws Vlaams altaarstuk, half in Huis Bergh en in New Orleans. Een spectaculaire hereniging na 70 jaar.
|
|
|
|
