From the website of Gynaika, Antwerp, 21 February 2009
Van 17 oktober 1999 tot 16 januari 2000 organiseerde Gynaika in samenwerking met het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen en de Gemeentemusea Arnhem de unieke tentoonstelling Elck zijn Waerom – Vrouwelijke kunstenaars in België en Nederland 1500-1950. Het was de eerste overzichtstentoonstelling van vrouwelijke kunstenaars uit de Nederlanden ooit gemaakt.
Ken je het zelfportret van de Haarlemse schilderes Judith Leyster dat zij rond 1630 maakte? Zij leunt glimlachend achterover op een stoel. In haar ene hand houdt ze een penseel, in de andere een palet met niet minder dan achttien extra penselen, een geestige aanduiding van virtuositeit. Voor haar op de ezel staat een schilderij met een lachende violist. Dit zelfportret ademt zelfvertrouwen en plezier in het schilderswerk. In 1633 werd ‘Ley-ster’ zelfstandig meester in de Haarlemse Sint-Lucasgilde. Ze leidde leerlingen op in haar atelier. Dankzij haar signatuur, een monogram met een ster, is haar oeuvre aan het eind van de 19 de eeuw geïdentificeerd. Haar innemende zelfportret maakte deel uit van Elck zijn Waerom, samen met meer dan 300 werken van zowat 180 kunstenaressen die tussen 1450 en 1950 hebben gewerkt in de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden. Van de 15de-eeuwse Gentse Agnes vanden Bossche tot en met de 20ste-eeuwse surrealistische schilderes Rachel Baes; altaarstukken, stillevens, landschappen, genre- en historiestukken en talloze zelfportretten: nooit eerder werd een dergelijk spectrum geboden van het werk van vrouwelijke kunstenaars uit eenzelfde regio over een periode van vijf eeuwen.
Naast werk van bekendere kunstenaressen als de 17de-eeuwse Clara Peeters, Judith Leyster, Anna Maria van Schurman en Rachel Ruysch, vestigde de tentoonstelling de aandacht op minder bekende schilderessen als Mechteld toe Boecop, Elisa de Gamond, Louise De Hem of Barbara van Houten. De onbekendheid gold ook voor de 17de-eeuwse Michaelina Woutiers die indertijd opdrachten ontving voor monumentale altaarstukken en mythologische taferelen. Woutiers’ meesterstuk is het monumentale schilderij Bacchusstoet, dat rond 1650 is ontstaan en waarbij zij (vermoedelijk) zichzelf als een uitdagende bacchante portretteert. Maar zij schilderde ook een devoot historiestuk met de Opvoeding van Maria, iets wat Sophie Frémiet haar in 1819 in Brussel heeft nagedaan.
De tentoonstelling, waarvan de titel werd ontleend aan de lijfspreuk van de 17de-eeuwse Maria Tesselschade Visscher, had tot doel om het aandeel van hoogstaande vrouwelijke kunstbeoefening voorgoed te verankeren in de kunstgeschiedenis. De titel lanceerde een oproep tot waardering van vrouwelijke articiteit.
De catalogus van de tentoonstelling bevat een beschrijving van al de werken en wetenschappelijke bijdragen van diverse specialisten uit binnen- en buitenland. Naar aanleiding van Elck zijn Waerom vond op 13 januari 2000 een symposium plaats: ‘Elck zijn Waerom’ – ‘Het Rijk der Vrouw her-dacht/Woman’s World revisited’.
Speakers
Paul Huvenne
Marijke Spies
Paul Vandenbroeck
Sofie van Loo
Griselda Pollock
Alexia Creusen
Marjan Sterckx
Willemijn Stokvis
Leen de Jong