Curator
Organisation
Fifty prints from the Schwerin printroom, chosen from among the displays at the exhibition of the same title held in Schwerin in 1998. Originally scheduled to close on 3 October, extended to 15 October.
Museum information
Już od początków swego twórczego wyrazu niderlandzka grafika XVI i XVII ww. porusza się między symboliką i rzeczywistością. Postać rzeczywista może być symbolem, a symbol może być rozpatrywany w kontekście rzeczywistości. Dwoistość zjawisk, których sztuka ta jest odbiciem, jest przyczyną utrzymującej się nią fascynacji. W miedziorytach, akwafortach, rycinach manifestuje się zarówno rzemieślnicza zdolność ogromnej plejady artystów, jak również nadzwyczajne bogactwo empiryczne świata realnego i tego wszystkiego, co znajduje się poza sprawami uniwersum.
Symbol i rzeczywistość to tytuł wystawy, ukazującej 50 siedemnastowiecznych rycin 38 niderlandzkich artystów. Wszystkie udostępnione prace pochodzą z kolekcji liczącej 4 000 dzieł pochodzących z XVI – XVII w. i znakomicie uzupełniają ceniony na całym świecie bogaty zbiór niderlandzkich malowideł Państwowego Muzeum w Szwerinie. Wybrane ryciny wystawione są w Gabinecie Rycin Państwowego Muzeum. Są one częścią składową tej jedynej w swoim rodzaju kultury wizualnej i podobnie jak rysunki i obrazy są wyrazem teoretycznych, społecznych i praktycznych zapatrywań na świat tego stulecia,w którym miał miejsce szereg decydujących politycznych, ekonomicznych i kulturalnych zmian.
W grafikach tych można odkryć zarówno ich symboliczną jak i rzeczywistą treść. Malarstwo pejzażowe, obrazy obyczajowe, portrety, obrazy historyczne, pomniki architektury, alegorie i martwe natury ukazują pełną skalę duchowych doznań, a także zmysłowych przyjemności i w sposób imponujący przybliżają dzisiejszej świadomości ducha i kulturę sprzed ponad 300 laty.
Jak wyrażał się język sztychów i akwafort połowy XVI wieku i całego wieku XVII i jak się on treściowo i stylistycznie zmieniał, ukazują zarówno grafiki, powstałe pod włoskim wpływem, jak i ryciny niderlandzkiego manieryzmu, mnogość sztychów holenderskiego realizmu czy flamandzkiego baroku aż po akademicki klasycyzm.
Prace znanych artystów, takich jak np. Lucas van Leyden, Hendrick Goltzius, Jacob Matham, Nicolaes Berchem, Cornelis Bega, Schelte Adamsz. Bolswert, Theodor de Bry, Dirk Coornhert, Carel Dujardin, Philips Galle, Rembrandt, Adriaen van Ostade, Cornelis Visscher, Paulus Potter, Peter Paul Rubens, David Teniers, Lucas Vorsterman, Peter Schenk i Gerard de Lairesse poruszają szeroką gamę tematów, które dzięki swojej różnorodności stają się imponującym zwierciadłem czasu.
Rembrandt, najgenialniejszy holenderski grafik, który posługiwał się wyłącznie wynalezionymi przez siebie technikami i który jako malarz i grafik par exellence wyznaczył miary dla wszystkich następnych pokoleń artystów, reprezentowany jest w zbiorach szwerińskich przez 168 rycin. Na tę wystawę wybrany został jego słynny „Banknot stuguldenowy (Hundertguldenblatt)“, który jest przykładem typowego dla całokształtu jego twórczości odzwierciedlania wysokiej duchowości przemieszanej z ludzką obyczajowością.
Grafika odgrywała – w szczególności dzięki wcześnie rozwiniętej działalności wydawniczej – znaczącą rolę w społeczeństwie Niderlandów. Przy pomocy tego medium, obfitującego w obrazowe sceny z często zamieszczanymi poniżej tekstami i wersami w języku łacińskim, francuskim i holenderskim, można było w subtelny sposób zwrócić się do humanistycznie wykształconej publiczności. W ten sposób w epoce wojen religijnych i mieszczańskiej stabilizacji obywatel republiki holenderskiej mógł – przy pomocy sztuki graficznej – określić swoje indywidualne stanowisko i swój punkt widzenia.
Niderlandczycy w przedstawionych na akwafortach i miedziorytach scenach konfrontowani byli z obszernymi fragmentami swojego własnego doświadczenia życiowego i dlatego też między innymi stawali się potencjalnymi kupcami współczesnej sobie sztuki graficznej. Sztuka ta dla wielkiej części obywateli Niederlandów stawała się częścią ich egzystencji, z której nie sposób było zrezygnować.
Znamienite rodziny rytowników i wydawców z Antwerpii, takie jak Hieronymus Cock i Dirk Volkertsz. Coornhert z Haarlem, czy później Philips Galle dbały na przykład o rozpowszechnianie rycin i książek opatrzonych grafikami daleko poza granicami swojego kraju. Wydawcy, księgarze i handlarze sztuką traktowali w XVII w. swoją funkcję pośredniczącą w zaangażowany sposób. Dbali oni o rozpowszechnianie portretów, alegorii przestawiających pięć zmysłów pod postacią ludzką, biblijnych i antycznych historii, scen rodzajowych, wedut, ornamentów czy topografii. Sztuka w owym czasie realizowała w sposób przekonywający swoją aktualną rolę, a mianowicie służyła w pierwszym rzędzie nauce i przyjemności.
Obfity zbiór niderlandzkich dzieł sztuki z XVI po XVIII wieku Szwerin zawdzięcza kolekcjonerskiej pasji meklemburskiego księcia Christiana Ludwika II (1683-1756) i jego syna, księcia Friedricha (1717-1785). Obaj książęta nieprzerwanie nabywali dzieła sztuki holenderskiej i flandryjskiej, a także szukali osobistego kontaktu z miejscowymi artystami. W efekcie tego istnieje dzisiaj możliwość przedstawienia twórczych umiejętności i godnej uwagi kultury wizualnej jednej z europejskich nacji, a tym samym ożywienia kontaktu ze współczesną kulturą artystyczną i pobudzenia inspiracji.